Myne en bedrywe

Vra enige goudmynwerker watse werk hy doen en hy antwoord heel waarskynlik met iets soos “Ek grawe gat vir goud”.  Maar oor die ongelooflike gevaarlike werk wat hulle doen onder die moeilikste omstandighede denkbaar, rep hulle gewoonlik nie ‘n woord nie.

Ongelukkig bestaan daar die persepsie, (gewoonlik in die dele van die land waar mynbou nie groot is nie), dat ‘n mynwerker ‘n man is met ‘n mullet, goue ketting om die nek, ‘n klippies en coke in die hand terwyl hy  na oorverdowende musiek luister in sy “opgehotte doublecab” bakkie met ‘n “moerse bullbar “ - ‘n manlike chauvinis by uitstek.  Die werklikheid kan egter nie verder hiervan wees nie! 

Dis eers as jy self met mense in die beroep te doen kry dat jy besef hoeveel uitsonderlike mense daar onder hulle is.  Mense wat regtig vir hulle medemens omgee, omdat hulle weet wat swaarwerk en swaarkry beteken.  Die groot mense met die sagte harte. 

‘n Vorige baas van my het byvoorbeeld toe een van ons kollegas na ‘n uiters moeilike egskeiding finansiëel baie swaar gekry het, vir my ‘n paar honderd Rand in die hand gestop en voorgestel dat ons maak of ons ‘n lotery het vir Kersfees – en almal koop dan kastig ‘n kaartjie vir R2.00, sy ook.  Ek moes toe met al die geld ‘n heerlike kerspakkie saamstel met sjampanje, geblikte ham, sjokolade vir die kinders en so aan – ‘n regte “bederf” pakkie en dan sorg dat sy die “lotery” wen.  Haar gesig toe sy die pakkie oopmaak, was die beste kersgeskenk ooit!  Van die ander myners neem elke dag vir die muise onder in die myn wat saam met die houtpakke inkom, ‘n broodjie.  Dit is ook verstommend hoeveel myners graag kosmaak – baie van hulle doen dan ook die meeste van die kookwerk in die huisgesin.

Min mense besef ook dat mynwese een van die oudste beroepe in die wêreld is.  Kyk bietjie na Tutankhamun se doodsmasker.  Volgens argeoloë oor die 3000 jaar oud.  Iemand moes toe al gouddraende erts kon eien, ‘n proses ontwikkel het om die goudpartikels daaruit te onttrek, te smelt, te verfyn om hierdie uiters hoë kwaliteit goudartikels te kon vervaardig het.  En let ‘n bietjie op die renostertjie – meer as ‘n duisend jaar oud en op Mapungubwe heuwel in Limpopo uitgegrawe.  Dieselfde ingewikkelde mynprosesse moes toe al hier in bedryf gewees het om hierdie kwaliteit goue artikel te kon maak. 

Die werklike kommersiële mynontginning in Suid-Afrka het egter eers met die ontdekking van diamante by Hopetown in 1867 en Kimberley begin, en natuurlik later op die Witwatersrand in 1886.  Ek lees nou die dag dat daar in die goudmyne op die Rand alleen tot dusver meer as 1.5 biljoen onse fyngoud geproduseer is.   ‘n Krugerrand bestaan uit een ons fyn goud.

Hand aan hand met kommersiële mynontginning loop egter ongelukke en beroepsiektes.  Vandat die eerste amptelike mynongelukstatistieke in 1896 gepubliseeer is, het daar al meer as 73 000 mense in mynongelukke in ons myne gesterf, en baie, baie meer aan beroepsiektes soos silikose, pneumokoniose en tuberkulose  as gevolg van blootstelling aan stof, gasse en rook.  Vergelyk dit met ‘n vol kapasiteit skare van 80 000 in ‘n stadion soos FNB waar Nelson  Mandela se gedenkdiens en die World Cup Final gespeel is.

Die plek waar tevergeefs geboor is by Coalbrook

Mynrampe was daar ongelukkig al baie.  ‘n Ou steenkoolmynwerker vertel my nou die dag in Newcastle dat hy op 1 Januarie 1960 by die Coalbrookmyn in die Vrystaat begin werk het.  Volgens hom het hulle toe al gereeld kraakgeluide in die dak gehoor en dit gerapporteer, maar daar is nie ag op geslaan nie, tot op die 21e Januarie, toe die dak ingestort het en 435 werkers gedood is.  Baie ouer mense onthou nog hoe daar tevergeefs geboor is om die vasgevalle werkers te probeer bereik.  DIe boordery is egter gestaak toe die boor se punt afgebreek het.  Die myn is net so gesluit en het nooit weer geproduseer nie.   

1960 was dus die swakste jaar ooit ten opsigte van sterftes in ons myne – oor die 1 200 mense is gedood.  2013, weer die beste tot dusver, met minder as 100 sterftes, maar onthou elke sterfte verteenwoordig ‘n broodwinner wat nie meer daar is vir sy familie nie. 

Deesdae het die veligheidstoestande darem aansienlik verbeter, hoewel min mense besef dat in streke soos KZN waaar daar nie baie groot myne voorkom nie, daar verlede jaar tog nog agt werkers gesterf het in mynongelukke.  Self in die Oos-Kaap met sy klein oopgroef myntjies is ‘n sterfte gerapporteer.

Onder vroue neem mynwese as ‘n beroep ook toe.  In sommige van ons groot goudmyne werk daar  selfs produksiespanne wat slegs uit vroue bestaan.  Ongelukkig word hulle ook dus aan die gevaarlike  toestande blootgestel, en het daar verlede jaar alleen al drie vroue in mynongelukke gesterf en meer as 60 is ernstig beseer.

Almal wat al in van ons diepste myne gewerk het of net besoek het, sal weet hoe moeilik die toestande daar onder is.  Ek was self al in van ons diepste myne soos Mponeng, waar daar deesdae al dieper as vier kilometer onder die aarde gemyn word.  Dit is warm, nat en ongelyk en die kanse dat ongelukke dus kan gebeur is groot.  Daarby neem dit van die werkers tot twee ure om by hulle werksplekke uit te kom.

http://www.miningweekly.com/article/tautona-deep-mine-video-2008-10-01

Kyk gerus na hierdie videogreep oor Tautona, een van ons diepste myne.

Julle kan dus gerus volgende keer as julle goud en platinum aandele weer begin styg en geld maak,  dink aan die mense wat ons landsekonomie vir soveel jare gedra het – dis nie ‘n maklike werk nie!

Aan al ons myners - hoop 2014 is 'n baie veilige en gesonde jaar.

Groete 

Madelie